Reżyser filmowy i teatralny, także scenarzysta i scenograf. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził w Suwałkach, a następnie w Radomiu, dokąd został przeniesiony jego ojciec, zawodowy oficer Wojska Polskiego. Lata wojny spędził w Radomiu, gdzie uczęszczał na tajne komplety i krótko uczył się w prywatnej szkole malarskiej, pracując jednocześnie na kolei jako magazynier, tragarz, bednarz, ślusarz i kreślarz w biurze kolejowym. Studiował malarstwo na ASP w Krakowie (1946-50), następnie reżyserię w PWSF w Łodzi. W 1972-83 kierownik Zespołu Filmowego "X", 1978-83 prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich, później jego honorowy przewodniczący. W latach 1978-81 przewodniczący Polskiej Federacji DKF, zaś od roku 1981 jej honorowy przewodniczący. Od 1977 honorowy członek Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP). Od 1989 roku członek Komitetu Kinematografii. Założyciel działającej od 2002 w Warszawie Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. W marcu 1982 otrzymał nominację na honorowego członka Brytyjskiej Akademii Filmu i Telewizji (BAFTA). Także członek Europejskiej Akademii Filmowej przyznającej Felixy. Jest doktorem honoris causa uniwersytetu w Bolonii (oraz innych - wymienionych poniżej). Jako reżyser teatralny szczególnie mocno związany był z krakowskim Starym Teatrem. W latach 1989-90 kierował warszawskim Teatrem Powszechnym. Był inicjatorem powstania i fundatorem (za otrzymaną w 1987 nagrodę Kyoto) Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej "Manggha" w Krakowie otwartego w 1994. W 1988 został członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, gdzie przewodniczył komisji do spraw kultury i środków przekazu. W latach 1989-91senator RP. Ojciec aktorki i asystentki reżysera Karoliny Wajdy.